پتروشیمی

پیش از نیم قرن از مصرف فرآورده‌های نفتی به صورتی غیر از سوخت می‌گذرد. به مرور زمان و با پیشرفت علم و تکنولوژی، انسان تعداد روزافزونی از ئیدروکربنها را به طور خالص از سایر فرآورده‌های نفتی جدا کرده و به مصرف تولید سایر مواد شیمیایی و صنعتی رسانیده است. صنایع وابسته به نفت را که از مواد نفتی محصولات غیرنفتی تهیه می‌کنند را صنایع پتروشیمی می‌نامند. مواد اولیه‌ حاصل از صنعت نفت که برای تهیه سایر فرآورده‌های شیمیایی به کار می‌رود، مواد پتروشیمی نامیده می‌شود.
در حال حاضر از کل ئیدروکربنهای تولیدی در جهان فقط حدود پنج درصد یا کمی بیشتر به عنوان مواد اولیه در صنایع پتروشیمی به مصرف می‌رسد، ولی ارزش فرآورده‌های ساخته شده از این پنج درصد در حدود 2 برابر ارزش محصولات نفتی است که از بقیه 95% ئیدروکربنهای تولیدی به فروش می‌رسد. بنابراین کاملاْْ منطقی است که حتی‌المقدور از مصرف این ئیدروکربنها به عنوان مولد انرژی جلوگیری به عمل آید و اولویت خاصی برای استفاده از این ذخایر باارزش و محدود در دنیا در صتایع پتروشیمی داده شود.
گسترش صتایع پتروشیمی، اثرات چشمگیر و پراهمیتی در پیشرفت اقتصادی و توسعه صنایع و بالا بردن سطح تکنولوژی در جهان و در سالهای اخیر در ایران داشته است. 

 
به عنوان مثال در کارخانه کود شیمیایی شیراز و مجتمع پتروشیمی بندر امام خمینی، با استفاده از گاز طبیعی و نیتروژن هوا، سالانه صدها هزار تن آمونیاک تولید می‌شود. آمونیاک حاصل همراه با مواد دیگر برای ساختن مقادیر عظیمی اوره، نیتریک اسید، آمونیوم نیترات، کودهای مخلوط و غیره به کار می‌رود. در این مجتمعها همچنین مواد دیگری از قبیل سدیم کربنات، سدیم فسفات، گوگرد، سولفوریک اسید و فسفریک اسید تهیه می‌شود.
در مجتمع پتروشیمی آبادان با استفاده از گاز اتیلن و پروپن حاصل از پالایشگاه نفت آبادان، سالانه مقادیر زیادی پلاستیک نوع P . V. C همراه به هزاران تن سود سوزآور و نوعی فرآورده شیمیایی به نام دودسیل بنزن تهیه می‌شود. از ماده اخیر در کشور ما برای تهیه پودرهای رخت‌شویی (مواد پاک‌کننده غیر صابونی) استفاده می‌کنند. انواع فرآورده‌های شیمیایی آروماتیک نیز در آبادان تولید می‌شود.
مجتمع پتروشیمی ایران که از بزرگترین مجتمعهای پتروشیمی دنیا خواهد بود عهده‌دار تهیه مقادیر زیادی مواد شیمیایی گوناگون از قبیل مواد زیر می‌باشد:
کلرید اتیلن، کلرید وینیل، پلی اتیلن، پلی پروپیلن، کائوچوی مصنوعی، بنزن، آنیلین و مشتقات آن، سود سوزآور و گاز مایع. 
در کارخانه دوده سازی‌ (کربن بلاک) اهواز دوده تهیه می‌شود. این ماده از سوختن ناقص گاز طبیعی حاصل می‌شود. این ماده در رنگسازی و لاستیک سازی و برخی صنایع دیگر اهمیت فراوان دارد.
صنایع مهم دیگری چون تهیه انواع پلاستیکها و نایلن‌ها، الیاف مصنوعی، داروهای گندزدا، حشره‌کشها، شامپوها، کرمهای زیبایی، مواد منفجره و غیره نیز وابسته به صنایع پتروشیمی است.
پلیمرها که امروزه در ساخت انواع وسیله‌ها نقش بسیار مهمی دارند یک از محصولات باارزش صنعت پتروشیمی است. پلیمرها یا ماکرومولکولها، مولکولهایی با جرم مولکولی بسیار زیاد هستند که از به‌هم پیوستن مولکولهای ساده و کوچک به وجود می‌آیند. این مولکولهای ساده را مونومر می‌نامند. تفلون یک پلیمر فلوئوردار است. پلیمر پلی‌لاتیلن، از به هم پیوستن مولکولهای اتیلن تحت فشار زیاد و حرارت 100 تا 400 درجه بدست می‌آید. پلاستیک نوع P . V. C از به هم پیوستن مولکولهای کلرید وینیل حاصل می‌شود. در صنعت پتروشیمی از واکنشهایی مانند کراکینگ ( شکستن مولکولهای بزرگ به مولکولهای کوچک) و آنتی‌کراکینگ ( اتصال مولکولهای کوچک و تبدیل آنها به مولکولهای بزرگ) استفاده می‌کنند.

ه طور کلی با یک جستجو در موتورهای جستجو مانند www.google.com و با تایپ عبارت پتروشیمی می توانید به مقالات فارسی فراوان در این زمینه دست یابید.

منبع:تبیان